Pelaksanaan projek pembetungan berpusat adalah satu usaha yang kompleks. Ia mempunyai tempoh matang yang panjang; iaitu, dari permulaan dan reka bentuk terperinci sehingga siap, pentauliahan dan operasi.
Setiap projek biasanya dalam pakej kira-kira RM 0.5 bilion dan mengambil masa kira-kira 7 hingga 10 tahun dari permulaan hingga operasi akhir.
Dalam tempoh 2018 hingga 2020, Jabatan Perkhidmatan Pembetungan sedang melaksanakan Pakej Kuching 2 dan Miri Fasa 1. Kerja-kerja permulaan bagi kedua-dua pakej telah bermula pada 2014. Penyiapan dijadualkan Pakej Kuching 2 adalah pada akhir 2023 dan Miri Fasa 1 adalah pada pertengahan 2022.
Ini antara fokus utama dan apa yang giat dilaksanakan sekarang oleh Jabatan Perkhidmatan Pembetungan Sarawak.
Pengarah Jabatan Perkhidmatan Pembetungan Sarawak (JPPS) YBhg Datu Ir. Lau Hieng Ung berkata demikian ketika ditemu bual RAKAN Sarawak melalui sesi Zoom.
Menurut YBhg Datu Ir. Lau Hieng Ung Jabatan juga menyediakan kemudahan rawatan enapcemar septik untuk merawat enap cemar yang dikumpul daripada tangki septik dan loji bungkusan kecil.
Jelasnya lagi pihaknya juga telah melengkapkan dokumentasi reka bentuk dan tender sejak beberapa tahun kebelakangan ini untuk empat (4) loji rawatan enapcemar septik; iaitu di Limbang, Kapit, Sarikei dan Betong dengan pembinaan akan dimulakan sebaik sahaja peruntukan penuh disediakan.
Perkembangan Infrastruktur Pembetungan di Sarawak
Bila berbicara tentang perkhidmatan pembetungan menurut beliau, infrastruktur pembetungan merupakan infrastruktur bandar yang agak baharu di Sarawak.
Jelas beliau, semasa pihaknya memulakan usaha ini pada tahun 2007, pihaknya kekurangan tenaga kerja terlatih sama ada di Jabatan atau di sektor swasta. Pihaknya juga kekurangan peralatan khusus untuk kerja itu.
Jabatan dan industri secara keseluruhannya terpaksa bermula pada peringkat paling asas dengan kontraktor perlu melabur banyak dalam peralatan khusus seperti mesin pengorek terowong.
Kerajaan dan Jabatan telah memberikan penekanan yang besar terhadap latihan pasukan teknikal. Pembinaan infrastruktur pembetungan, walaupun berkaitan dengan kejuruteraan awam, ia turut mempunyai beberapa elemen dan pengkhususan yang tersendiri.
Jelas Pengarah lagi, operasi loji kumbahan berpusat adalah lebih rumit kerana ia melibatkan proses rawatan biologi yang boleh menjadi sangat tidak stabil bergantung kepada pertumbuhan bakteria.
Oleh itu, dalam pengurusan organisasi Jabatan Perkhidmatan Pembetungan, pihaknya berada di landasan yang tepat untuk memberi penekanan kepada latihan sumber manusia.
Pihaknya telah mengendalikan Sistem Berpusat Kuching dengan jayanya dan cekap sejak 2017.
Bukan itu sahaja, beberapa ahli pasukan operasi teras ini akan mengetuai pasukan baharu untuk mengendalikan Sistem Berpusat Miri yang akan beroperasi pada pertengahan 2022.
Dengan proses tersebut, secara langsung Jabatan Perkhidmatan Pembetungan telah membina secara perlahan-lahan kepakaran teknikal di Jabatan dan juga di Sarawak.
Dalam pengendalian mana-mana sistem pembetungan berpusat, orang awam paling kerap terjejas oleh pembetung tersumbat atau kumbahan yang melimpah. Pihaknya juga telah menerima pakai sistem mengenal pasti titik panas penyumbatan pembetung.
Jabatan Perkhidmatan Pembetungan, jelasnya telah melaksanakan prosedur untuk semakan aliran pembetung berjadual dan curahan pencegahan.
Di samping itu, jelas beliau Jabatan telah mula mencuba alat pengesanan paras kumbahan yang boleh memberi maklum balas kepada pusat operasi Jabatan pada masa nyata maklumat tentang paras kumbahan dalam pembetung.
Mekanisme tersebut semuanya bertujuan untuk mengurangkan kejadian pembetung yang tersumbat. Bagi Sistem Kuching, pihaknya menetapkan Indeks Petunjuk Prestasi (KPI) kepada 12 kes penyumbatan pembetungan awam dalam setahun.
Perancangan tiga tahun sehingga 2024
Ketika ditanya mengenai perancangan tiga tahun akan datang (2022-2024), Jabatan menurut beliau akan menyiapkan dan mentauliahkan Pakej Kuching 2 yang berharga RM750 juta dan Miri Fasa 1 yang berharga RM428 juta.
Selain itu, pihaknya akan memulakan kerja fizikal untuk pakej baharu Pakej Kuching 3 berharga RM382 juta dan Miri Fasa 2 berharga RM450 juta.
Pada perkembangan berkaitan, pada 1 Januari 2021, Lembaga Kemajuan Bintulu (BDA) telah menyerahkan peranan dan fungsi berkaitan sistem dan perkhidmatan pembetungan di Bintulu kepada Jabatan ini.
Infrastruktur tersebut (di bawah kendalian BDA) telah dibina sejak 40 tahun yang lalu dan pihaknya perlu menaik taraf beberapa loji untuk memenuhi permintaan masa depan bandar.
Untuk ini, Jabatan sedang giat meneruskan rancangan untuk merasionalisasikan beberapa kolam pengoksidaan yang bertaburan kepada sistem rawatan kumbahan berpusat berjentera.
Jabatan juga menurut beliau sedang melakukan langkah-langkah awal untuk memulakan sistem pembetungan bersepadu untuk Kota Samarahan dan Sibu dalam tempoh tersebut.
Pencapaian dalam RMKe-11
Berkaitan dengan RMKe-11, beliau memaklumkan Sistem Pembetungan Berpusat Miri Fasa 1 telah diluluskan di bawah RMKe-10. Kerja fizikal kebanyakannya dijalankan dalam RMKe-11. Ia mempunyai nilai skim RM428 juta dan ia meliputi daerah pusat perniagaan di bandar tersebut.
Disebabkan oleh pandemik COVID-19, projek tersebut kini telah dianjak jadual siapnya pada pertengahan 2022 yang akan memanfaatkan kira-kira 50,000 penduduk yang keseluruhan.
Selain itu, Sistem Pembetungan Berpusat Kuching Zon 1 Fasa 2 telah diluluskan dan siap dalam RMKe-11. Nilai skim RM20 juta tersebut akan menyediakan perkhidmatan pembetungan kepada kira-kira 5,600 penduduk di kawasan pembangunan baharu Darul Hana.
Manakala Pakej Sistem Pembetungan Berpusat Kuching 2 sedang dalam pembinaan mulai 2017 dengan dijadualkan siap pada 2023.
Ia mempunyai nilai kontrak RM750 juta dan akan meliputi sebahagian kawasan Petra Jaya dan Padungan dengan menyediakan perkhidmatan pembetungan kepada kira-kira 50,000 penduduk secara keseluruhannya.
Dalam tempoh tersebut juga, Jabatan menurutnya telah berjaya memuktamadkan tiga (3) kajian pelan induk pembetungan dalam RMKe-11, bagi tiga bandar utama Sarawak iaitu Kota Samarahan, Sarikei-Bintangor dan Mukah.
Projek yang akan dilaksanakan dalam RMKe-12
Bagi RMKe-12, menurut beliau Sistem Pembetungan Berpusat Miri Fasa 2, dengan nilai skim RM450 juta, telah diluluskan untuk pelaksanaan di bawah RMKe-12. Projek tersebut adalah lanjutan daripada kawasan liputan Miri Fasa 1 yang akan menyalurkan lagi tambahan 50,000 penduduk di bandar tersebut.
Manakala, bagi Sistem Pembetungan Berpusat Kuching Zon 1 Pakej 3 juga telah diluluskan untuk dilaksanakan dalam Rancangan Malaysia tersebut dengan nilai skim RM382 juta. Projek tersebut akan menyalurkan perkhidmatan pembetungan kepada kira-kira 70,000 penduduk.
Pada masa yang sama, Jabatan jelas beliau juga sedang menjalankan kajian untuk menyemak pelan induk pembetungan Bandaraya Kuching sedia ada yang telah disiapkan pada tahun 2003. Kajian dengan kos RM1 juta ini akan mengambil kira kawasan bandar dan kerja-kerja infrastruktur pembetungan sedia ada yang telah siap dan sedang berjalan di Bandaraya.
Jabatan juga jelas beliau, telah melengkapkan tinjauan, reka bentuk dan dokumentasi tender empat (4) loji rawatan enap cemar septik di bawah RMKe-11 untuk Limbang, Kapit, Sarikei dan Betong dengan setiap loji mempunyai nilai skim RM15 juta.
Pelaksanaan fizikal loji ini dijadualkan bermula di bawah RMKe-12. Setelah siap, enap cemar dari tangki septik dan loji bungkusan kecil di bandar-bandar ini, boleh dirawat dengan betul di kemudahan ini untuk pelupusan yang bersih dan selamat.
Lihat juga :
