Universiti Teknologi Sarawak (UTS), Sibu yang merupakan satu-satunya universiti Pendidikan dan Latihan Teknikal dan Vokasional (TVET) milik Sarawak telah menempa nama sebagai Universiti yang pertama di Malaysia mendapat penarafan Platinum Indeks Bangunan Hijau (GBI) pada Oktober 2021 dengan 5 Bintang GBI EE penilaian.
Penarafan Indeks Bangunan Hijau (GBI) ialah alat penarafan hijau yang diiktiraf industri Malaysia untuk bangunan untuk menggalakkan kemampanan dalam persekitaran berkaitan pembinaan dan ia bagi menilai kelestarian reka bentuk dan prestasi bangunan, bandar dan kilang.
Mencapai pensijilan GBI Platinum adalah suatu pencapaian penting membuktikan bangunan tersebut “lulus” sifat kelestariannya dengan beberapa ciri seperti mengurangkan penggunaan tenaga, meningkatkan keselesaan penghuni, mengurangkan kesan penggunaan bahan, dan kurang penggunaan air yang terawat.
Namun apakah elemen-elemen “hijau” yang terdapat pada UTS, Sibu sehingga melayakkannya mendapat penarafan GBI tersebut.
Menurut Pensyarah Kanan, Centre for University Courses and Innovative Learning (UCiL) UTS, Puan Nurzalikha binti Sa’adi ketika ditemubual RAKAN Sarawak memaklumkan, UTS berjaya mencapai Indeks Platinum GBI daripada enam (6) kriteria utama setelah mendapat 87 markah keseluruhan daripada 100 markah.
Enam kriteria utama yang dimaksudkan perlu dinilai iaitu Kecekapan Tenaga (EE), Kualiti Persekitaran Dalaman (EQ), Perancangan dan Pengurusan Tapak yang Mampan (SM), Sumber Bahan (MR), Pengurusan Air yang Cekap (WE) dan Inovasi (IN). Setiap satu kriteria dipecahkan lagi kepada beberapa ciri yang perlu dinilai.
Keluasan kawasan yang dinilai ialah 30,639 meter kaki persegi dengan ke semua 12 blok bangunan
Menurut Puan Nurzalikha Sa’adi, di bawah Kecekapan Tenaga (EE), penggunaan Overall Thermal Transfer Value OTTV mestilah kurang 50.Dalam EE1 (Prestasi Kecekapan Tenaga Minimum), ini dicapai dengan penggunaan kaca rendah-E untuk ciri binaan utama bangunan ini telah merendahkan pemindahan haba keseluruhan ke ruang udara dengan bacaan 42W/m2 yang menjadi penghalang haba yang dialirkan ke dinding, atap dan tingkap
Di bawah EE2 (Zon Pencahayaan), setiap bilik mempunyai suis berasingan bagi mengoptimumkan penjimatan tenaga, LED Kawalan Pengesan (Sensor) untuk penggunaan siang hari selain mempunyai foto Pengesan untuk menghidupkan lampu secara automatik di setiap laluan koridor dan tingkap ruang pejabat.
Bukan itu sahaja, Pengesan Kehadiran juga dipasang di kawasan pejabat, laluan tangga dan lobi untuk mengesan pergerakan manusia
Bagi EE3 (Sub-Meter Elektrik), mereka mempunyai 587 -DPM (Digital Power Meter) atau Meter Kuasa Digital untuk mengukur atau memantau parameter elektrik seperti voltan, kuasa semasa, penggunaan tenaga dan kemudian juga kawalan penggunaan dengan cara yang lebih tepat dan mudah berbanding meter tradisional.
EE4 (Tenaga Boleh DiPerbaharui), pemasangan panel Fotovoltan atau (photovoltaics atau PV ) 100kWp di atas bumbung menyumbang 3.16% daripada jumlah penggunaan tenaga bangunan yang dijana menggunakan solar panel. Ia melebihi kelayakan skor asalnya iaitu 2%.
Seterusnya EE5 (Prestasi Lanjutan Kecekapan Tenaga), kelebihan reka bentuk bangunan ini (fizikal) telah meningkatkan bukan sahaja pemandangan luaran yang sedia ada cantik dan pencahayaan semula jadi tetapi ia juga memaksimumkan aliran pengudaraan silang semula jadi yang menghasilkan nilai Intensiti Tenaga Binaan (BEl) keseluruhan yang rendah iaitu 86kWh/m2.
Bagi EE6 (Pentauliahan Dipertingkatkan) dan EE7 (Pentauliahan Pasca Penghunian), pakar pentauliahan ini dilantik semasa peringkat reka bentuk untuk mengesahkan pentauliahan komprehensi bermula di peringkat awal merekabentuk dan pasca 12 bulan didiami
Dari segi EE8 (Pengesahan), UTS mempunyai Sistem Pengurusan Bangunan (BMS) dengan kebanyakan sistem dan meter dipasang di bangunan untuk tujuan pemantauan dan kawalan yang berkesan bagi meningkatkan prestasi bangunan yang lebih baik. Paparan melalui skrin papan muka (dashboard) dipasang di sebelah kanan sebaik memasuki bangunan ini.
Manakala EE9 (Penyelenggaraan Mapan), sekurang-kurangnya mesti mempunyai 50% daripada penyelenggaraan bangunan kekal di kampus sebelum selesai bangunan siap.
Dari segi Kualiti Persekitaran Dalaman (IEQ), di bawah EQ1 (Prestasi IAQ Minimum), ia adalah untuk mewujudkan prestasi Kualiti Udara Dalaman minimum untuk meningkatkan Kualiti Udara Dalaman. Kualiti udara di UTS memenuhi standard piawaian American Society of Heating, Refrigerating and Accommodation Engineering.
Manakala di bawah EQ2 (Kawalan Persekitaran Asap Tembakau), kawasan ini di larang merokok bagi meminimumkan pendedahan peralatan bangunan dan permukaan dalaman dan sistem pengudaraan di Kawasan kampus. Papan tanda di larang merokok diletak sekurang-kurangnya 10 meter dari pintu masuk kampus.
Kawasan ini juga di bawah Kawalan Pemantauan Karbon Dioksida (EQ3), dengan pengesan (sensor) CO2 dipasang untuk memantau tahap CO2. Kebiasaannya bacaan meningkat pada jam 7 pagi apabila orang datang bekerja atau pelajar dating dan turun pada hujung minggu dan sebelah waktu malam.
Bagi mengurangkan Pencemaran Udara Dalaman (EQ4), UTS menggunakan sebatian organik yang tidak meruap dalam penggunaan produk. Sebagai contoh sekiranya untuk mengecat, cat VOC akan digunakan. Begitu juga apabila memilih permaidani, permaidani VOC akan digunakan. Kebiasaannya produk hijau ini dilabelkan menggunakan CRI iaitu Carpet and Roof Institute yang memenuhi pelepasan VOC rendah dan selamat untuk alam sekitar.
Kemudian EQ5 (Pencegahan Acuan/ Kulapuk), yang ini semasa pembinaan, bagi mengelakkan acuan. Jadi pencegahan acuan adalah untuk memastikan tiada kelembapan yang berlebihan di dalam bangunan dan ia dikawal semasa peringkat reka bentuk, peringkat pembinaan, dan juga peringkat operasi
Ia dikawal menggunakan termostat pada peringkat Kawalan Sistem , Reka Bentuk dan Keselesaan Termal (EQ6) yang akan memberikan tahap kawalan sistem keselesaan termal yang tinggi dengan suhu dalaman mematuhi parameter yang disyorkan dalam MS1525 semasa tempoh yang diduduki.
Dari segi kawalan Silau Cahaya (EQ9) dan Tahap Pencahayaan Elektrik (EQ10), pada waktu pagi, pencahayaan berhampiran tingkap perimeter dikawal oleh fotosel yang mematikan lampu tiruan perimeter dalaman setelah pencahayaan yang mencukupi dikesan. Keselesaan visual dijaga oleh peranti teduhan luaran dan bidai. Semua tahap pencahayaan pejabat di kampus ini direka berdasarkan keperluan
UTS turut memasang baki frekuensi tinggi dalam nominal pendarfluor melebihi 90% daripada jumlah NLA (output cahaya nominal) bagi memenuhi kriteria EQ11 (Frekuensi Tinggi Lampu),
Kedudukan bangunan juga mengambil kira EQ12 (Jarak Penglihatan Luar), bagi memberikan gambaran jelas (untuk penghuni) melihat jarak jauh dan penglihatan luar dalam bangunan utama dan menjaga penglihatan jarak jauh dan dekat.
Bagi mengelakkan pencemaran bunyi (EQ13), pihaknya meletakkan semua mesin kita seperti pencetak, mesin fotostat kita, di ruang khusus, bukan di dalam bilik seperti meletakkannya di koridor di luar pejabat untuk mengawal tahap bunyi.
Seterusnya, untuk memastikan Kualiti Persekitaran Dalam (IAQ), sebelum dan semasa IAQ (EQ14) untuk mengekalkan keselesaan dan kesejahteraan, penyingkiran udara lembap perlu dilakukan dengan memasukkan udara segar dari luar dengan operasi sekurang-kurangnya 15 minit.
Bangunan Indeks Hijau perlu mempunyai Pengurusan dan Perancangan Tapak Mapan (SM) seperti pemilihan tapak (SM1) yang perlulah berada dalam lingkungan 1 km dari zon kediaman dan tidak boleh berhampiran dengan tanah lembap, tanah belum dibangunkan dan Kawasan konservasi hutan.
Dari segi keterhubungan komuniti (SM3), UTS dalam kedudukan strategik berdekatan dengan perkhidmatan komuniti seperti kedai, perpustakaan, balai polis, farmasi dan bank.
Penetapan tapak ini penting bagi menyokong pengangkutan mapan, sekiranya berdekatan kampus, mudah untuk kita mengurangkan pelepasan asap kenderaan.
Seterusnya dari segi pengurusan alam sekitar, dari segi pemuliharaan dan kawasan lapang (SM4), saiz kawasan hijau (tumbuhan) perlulah lebih besar daripada Kawasan pembinaan.
Kebanyakan Kawasan hijau UTS terletak di dalam bangunan, Kawasan tadahan air dan tempat letak kereta dengan sekitar 24,696 meter persegi. Ia lebih tinggi daripada kawasan pembangunan iaitu hanya 13,153 meter persegi.
Kemudian dari segi aktiviti pembinaan kerja tanah, kawalan pencemaran (SM5). Jadi ini bagi mengurangkan pencemaran daripada aktiviti pembinaan dengan mengawal hakisan tanah dan pemendapan laluan air.
Semua bangunan di UTS mesti memenuhi keperluan minimum, sekurang-kurangnya 70% daripada skor QLASSIC (SM6).
Daripada 12 blok, dari blok 1 hingga 4, skor QLASSIC ialah 76, kemudian blok 5 hingga 9 ialah 78% dan paling tinggi, blok 10 hingga 12 ialah 85%.
Semasa peringkat pembinaan juga, di bawah SM7 (Kemudahan di Tapak), mesti menyediakan pejabat sementara, kantin, kawasan rehat, tangki air hujan untuk kegunaan tapak pembinaan, tandas dan sebagainya.
Dari segi akses pengangkutan awam (SM8), untuk mengurangkan pencemaran dan impak pembangunan tanah, perhentian bas mesti terletak dalam jarak 500 meter dari kampus. Kini terdapat sebuah perhentian bas di luar kampus UTS dan UTS turut menyediakan perkhidmatan pelajar dari asrama ke kampus.
Bukan itu sahaja, UTS turut menyediakan tempat parkir kenderaan hijau (SM9) dan tempat parkir untuk yang berkongsi kenderaan (SM10) dan ini merangkumi masing-masing 5 %.
Dari segi reka bentuk air ribut (stormwater)(SM11), UTS mempunyai pelan pengurusan air ribut yang mematuhi manual pengurusan air ribut untuk Malaysia.
UTS menanam rumput untuk mengurangkan larian air ribut. Jadi larian air ribut ini diminimumkan dengan menggunakan semula air untuk saliran.
Selepas itu, dari segi kehijauan dan bumbung (SM12), UTS mempunyai bumbung hijau, hardscapes, dan pengaplikasian kehijauan untuk meminimumkan kesan ke atas iklim mikro dan juga hidupan liar.
Keseluruhan, kawasan hardscape adalah sekitar 6,123 meter persegi dengan tumpuan di tengah-tengah Kawasan laluan kampus di samping sekurang-kurangnya 50% bumbung tumbuh-tumbuhan di kawasan bumbung bangunan Kawasan tempat parkir
Kriteria keempat adalah dari segi bahan dan sumber (MR), kebanyakannya perkara MR2, MR3, dan MR6 adalah mengenai bahan buangan pembinaan yang dikitar semula semasa peringkat pembinaan
Sebagai contoh, seperti kayu, papan lapis dan keluli. Jadi hanya semasa pembinaan, hanya 32% daripada pembaziran dihantar ke tapak pelupusan sampah di Kemuyang, selebihnya sekitar 56%, kami mengitar semula semasa pembinaan.
UTS perlu menyokong produk hijau seperti R134a, menggunakan penyejuk mesra alam dan agen bersih (MR7) , di samping menyediakan tong kitar semula kekal (MR5) di sekitar kampus ini untuk mengurangkan sisa yang dihasilkan di samping mengitar semula hasil kutipan daripada tong kitar semula untuk kaca, aluminium, kertas
Kriteria kedua terakhir adalah dari segi kecekapan air (WE), pengumpulan air hujan (WE1) diambil daripada 12 blok bangunan di sini, Gas akan dipamkan ke dalam tangki pengumpulan air hujan untuk saliran dan turut digunakan untuk menyiram tumbuhan di sini, menara penyejuk dan tujuan kerja-kerja pembersihan.
Bagi tujuan ini juga air disalurkan ke tangki pengumpulan air terletak di bawah tanah. Penuaian air hujan (RWH) dan kitar semula air sisa daripada loji rawatan kumbahan diterima pakai untuk memudahkan penggunaan air yang lebih berkesan di tapak.
Sistem RWH yang dipasang mampu menyumbang kepada pengurangan 34% daripada jumlah penggunaan air boleh diminum.
Air sisa yang dihasilkan dirawat dan memenuhi 100% keperluan dialirkan semula (sistem perparitan dan pengairan) bagi membantu mengurangkan penggunaan air yang boleh terawat.
Kira-kira 51% pengurangan jumlah penggunaan air terawat boleh dicapai hanya dengan pelaksanaan pemasangan dan penggunaan cekap air di seluruh bangunan.
Tandas di sini menggunakan dwi-flush yang dapat mengurangkan penggunaan air (WE4) dan sebarang kebocoran air atau sistem pengesanan dapat dipantau dengan menggunakan , EMW melalui gelombang electromagnet (WE5)
Akhir sekali, kriteria Inovasi (IN), di bawah IN1 (Fasilitator Indeks Bangunan Hijau) ia perlu menyokong dan menggalakkan integrasi reka bentuk yang diperlukan untuk Bangunan bertaraf Indeks Bangunan Hijau.
Ini telah pun dilaksanakan pada peringkat membuat reka bentuk IN2: Inovasi dalam Reka Bentuk & Inisiatif Reka Bentuk Alam Sekitar yang mempunyai komponen berikut seperti Kitar semula air sistem kebakaran, Penyahgasan vakum, Paparan maklumat hijau bersifat Pendidikan, Sistem pengesanan & pemulihan kebocoran bahan pendingin, Sistem injap kawalan pengimbangan dinamik dan Teduhan luaran.
